cerkakku

Ireng lan Putih

Dolanananku biyen ora kaya jaman saiki, sing serba larang lan canggih. Uripku ya ora kaya anak- anakku saiki, aku ngalami pahite urip merga aku wong ora dhuwe, wong cilik, adik-adiku padha melu sedulur merga bapakku ora gelem ngopeni, mbokku wis ora ana wet aku cilik. Aku melu mak lek sing tak akoni simak, aku ora tau ngerasake sekolah iku kaya apa, mangan enak iku kaya apa, aku mung bisa ngerasakake sega jagung. Aku njaluk marang gusti ing maringi pangaurip” muga anak-anakku ora ngerasakake urip sengsoro kaya aku  ngene”. Saben sore aku angon kebo ing sawah  iku ya kebone wong, yen awan uga kuli ning kebon/sawahe wong, aku mung duwe kebo siji. siji sing tak ileng-ileng ora bakal tak laliake nalika aku dienyek marang wong sing kebone tak angon iku. Marang omongane.

 “ Dasar wong kere, wong glandangan, angon kebo ora bener, nganti kebone loro, perasamu kebo iku murah apa!” karo  aku di jenturke marang  wit glugu.( batinku nangis, aku ra wani ngelawan, aku wedi).  Aku pancen wong melarat!. Kaya ngene rasane dadi wong melarat. Di enyek-enyek wong lan ora diregani.” Ya allah gusti kaya ngene temen rasane dadi wong melarat”. Saiki aku mung angon kebo siji, aku wis ora angon kebone pak dawut maning.

 Nalika sore-sore aku mulih saka sawah bare angon kebo, aku di pabak mak lek.

”Di ,,, kene lungguh di”

“ Ana apa mak lek, ko tumben sumpringah”, saurku.

“ Saiki ta umurmu wis dewasa, piye yen tak juduhake karo Casiyem”.

“ Alah mak lek iki, aku iku wong cilik, sedangkan Casiyem iku wong mulya”.

“Ya ora apa-apa tha! Wong aku ya wis ngomong karo mboke Casiyem ko, jarene malah terserah Casiyem.”

“Mak lek iku ngisin-ngisinke aku.”

Aku  dijodohake marang Casiyem, keturunan wong sugih, uripe mulya lan jaya. Nalika kuwi aku ora gelem merga aku wong ora dhuwe uga ora dhuwe simak, aku wedi yen bebojonan karo Casiyem malah ora diregani, nanging bulek meksa.

” Koe meh milih bojo kaya apa? Casiym iku gelem karo koe senajan koe wong cilik, wong melarat”,aku mung meneng.

 Aku mung bisa pasrah lan manut karo mak lek, merga mak lek sing tak akoni simak, aku ngormati mak lek sing ngopeni aku, tapi aku durung bisa mbales apike sampean. “Gusti paringana aku rejeki supaya bisa mbales mak lek”.

 Wis meh sewindu aku brayan karo Casiyem, Casiyem uga meteng, aku dhuwe unen-unen, aku pingin anak wadon rupane putih lan duwur. Selasa iki aku ora lunga ing kebon, merga Casiyem wetenge loro, banjur aku ngundang dukun bayi, ora let suwe dukun bayi iku mlebu, oek...oek...oekk! banjur aku mlebu, bayi iku di bopong dukune, banjur di wake aku, langsung tak adani. Lahire bayi wadon sing rupane putih iku sesuwai panjalukku, aku dhadi ngerti menawa gusti allah kuwi maha adil, gusti allah krungu panjaluke aku. Merga Casiyem wis duwe anak, digawekake umah dening simake Casiyem, aku uga ora penak wong lanang kok ngandelke bondone bojo lan mertuwa. Keboku tak didol terus tak tukukake lemah, saben dina aku ning kebon maculi lemah kuwi banjur tak tandhuri polowija. Hasil saka polowija kuwi tak dumpulke nganti bisa kanggo tuku lemah maning lan seteruse kaya iku. Setiap rung tahun Casiyem ngelahirke bayi, saiki aku dhuwe anak 5. Merga anakku wis radha gedhi- gedhi, dhuwite tak dumpulake kanggo sekolah anak-anakku, senajan aku ora sekolah, anaku ya men pada sekolah kabeh, prinsipe aku!, anak kudhu luweh dhuwur pendidikane saka wong tuane.

 Saiki anaku 7, uripku yo rodo mapan wis ora kaya biyen maning. Yen sore anakku sing iseh cilik pada ngerewangi aku ning kebon, ana sing nyirami terong, ana sing ngundo tomat, tanah kuwi tak tandhuri polowija, lah sing gedhi pada ngerewangi mboke. Rung tahun kepungkur lahir maning bayi lanang saka casiyem, rupane putih lan gedhi. Let pirang dina caiyem kok loro, wengi iku Casiyem lagi turu ing patidhur banjur tak parani tapi kok ora obah-obah. Banjur tak emek nanging kok ora ana ambekane. Aku undang- undang anakku banjur pada marani, salah siji anakku ana sing ngundang simbahe (maene Casiyem).” Anakku sing paling tua, mlayu- mlayu karo njerit-njerit.

” Mbah ...mbah cepet reneyo mbah”

“ Ana opo tha, ko nganti keringetmu kaya wong macul”

“ Ayo mbah cepet neng umahku”.

 Banjur wis tekan kamar mertuwaku ngemek-emek Casiyem, meso bae ora ambekan, anak-anakku pada nangis nggembor-nggembor, aku ya ndarung lemes ora bisa apa-apa. Wong-wong pada teka niliki Casiyem, namung casiyem ora bisa apa-apa mung nglonjor karo merem. Anakku  8 ditinggal Casiyem menyang alam kang bedha, pemakaman sing ngurusi simbahe anak-anakku, aku ora bisa apa-apa mung ngalamun mikirake Casyem lan anak-anakku,” gusti kenapa kebahagiyaanku sak mene tok, durung suwe aku ngerasakake iki, kenapa nyawane Casiyem di jukut”. Nggrentes batinku, yen weruh anakku cilik-cilik ditinggal mboke kanggo selawase. Dina-dina tak lakokake tanpa Casiyem,  aku mung bisa kerja, kerja lan kerja kanggo nyukupi kebutuhane anak-anakku lan kanggo biyaya sekolah.

Pirang taun kapungkur  anak-anakku wis duweni mbok, ora ketang mbok tiri. Gusti allah maringi anak aku 3 maneh saka rahime bojoku sing saiki, panjalukku ya, anak-anakku uripe mulya lan tentrem ora ana sing padhu. Pirang taun kapungkur bojoku sing saiki ora adil marang anak-anaku sing 8, anakku sing 8 di siya-siya lan ora diopeni kaya sing anak 3. Tak delokke apa karepe, pancen yen mbok tiri ya kaya ngunu mung mikiri anake kandung. Sawijining wengi aku lan bojoku padu.

” Kenapa kowe kok mbedakake anak-anakku sing 8”.

“ Sing mbedakake sapa? Anakmu ya padha anakku”

“ tapi nyatane koe ora adil karo anakku sing 8, kowe rak ya mboke, ya aja ngunu tha, aku mbojo karo awakmu ya men anak-anakku ana sing ngopeni.”

“ lah iku ya wis tak openi.”

Bojoku ora ngakoni yen dheweke salah, apa kabeh yen ibu tiri iku pancen ngunu ya? Muga muga wae ora selamane kelakuwane kaya ngunu.

Anakku sing karo Casiyem wis padha  gedhi-gedhi, wis padha sekolah, sing mbarep ya uga wis dhuwe bojo, sing ragil ya wis kulia, bungah atiku bisa nyekolahke anak-anakku senajan aku ora tau ngerasakake sekolah. Aku ya ngomong karo anak sing nomer 2.

 “ Didek adi-adimu sing bener Mus”

“ Inggeh pak”

“ Aja nganti ana sing ora bener”.

Anak-anaku wis pada mentas, wis pada dhuweni bojo, ana sing dadi bojone guru, ana sing dadi bojone tentara, wis lah pokoke aku bungah, ora siya-siya aku kerja, apa sing tak alami aku biyen ora nurun marang anak-anakku, ya muga-muga kanggo selamane. Anakku ya uga ngerti apa sing tak alami biyen, mula padha priyatin. Sing neng umah mung aku, bojokku lan anaku sing 3. Mben dina aku niliki anak-anakku sing wis pada dhuwe umah, anakku sing ragil melu mbak yu ne sing pertama amerga ora seneng karo mboke sing saiki. Aku menyang ning umahe anakku sing pertama, iseh pada nonton tipi, ning kunu pada andar-andaran lan guyonan aku ya uga melu.

“ Remen ra pak tiang 3 menika”, omonge Wasti (anakku pertama).”

“ Seneng ning opo? Ya seneng wong ora loro”, saurku.”

“ Inggeh remen, lah mboten wonten larene bapak ingkang mapan wonten griyane bapak.”

“Ya ora ngunu, wis lah ora usah ngurusi mbok mu, iku urusanku, mengko aku sing ngandhani”.

Anakku pada ora seneng marang mboke saiki, merga ladhak lan  yen ngomong ora ngenekke ati. 

dening: ira pergiwo wati